Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek
Komplementariusz i komandytariusz w spółce komandytowej
Spółka komandytowa jest typem spółki, w której występują obowiązkowo dwa rodzaje wspólników, to jest: komplementariusze oraz komandytariusze (art. 102 kodeksu spółek handlowych). Tak więc spółkę komandytową zawiązać mogą co najmniej dwaj wspólnicy (na temat możliwości bycia wspólnikiem zobacz wyjaśnienie: Wspólnicy spółki komandytowej), z których jeden będzie komplementariuszem, a drugi komandytariuszem. Nie jest natomiast dopuszczalne łączenie funkcji komplementariusza i komandytariusza w jednej i tej samej spółce komandytowej. Ta sama osoba nie może zatem w tej samej spółce komandytowej być wspólnikiem komandytariuszem oraz komplementariuszem. Różnice pomiędzy wspólnikiem komplementariuszem, a wspólnikiem komandytariuszem dotyczą w szczególności uprawnień w zakresie prowadzenia spraw spółki oraz jej reprezentacji oraz odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Różnice te wynikają z posiadania przez tych wspólników odmiennego statusu prawnego w spółce komandytowej.
I tak wspólnik komplementariusz jest co do zasady uprawniony do reprezentacji spółki komandytowej oraz prowadzenia jej spraw (art. 117 kodeksu spółek handlowych). Komplementariusz jest zobowiązany do wniesienia do spółki wkładu oraz uczestniczy w zysku spółki komandytowej (art. 111 i art. 123 kodeksu spółek handlowych). Komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki komandytowej względem jej wierzycieli osobiście, to znaczy całym swoim majątkiem, bez ograniczenia oraz solidarnie z pozostałymi wspólnikami. Komplementariusz jest zatem wspólnikiem co do zasady kierującym i zarządzającym spółką komandytową i ponoszącym z tej racji nieograniczoną odpowiedzialność względem wierzycieli spółki, zobowiązany jest do wniesienia do spółki ustalonego wkładu oraz jest uprawniony do uczestniczenia w zysku spółki komandytowej.
Komandytariusz natomiast może reprezentować spółkę komandytową jedynie jako pełnomocnik (art. 118 § 1 kodeksu spółek handlowych), to jest na podstawie i w granicach udzielonego mu przez spółkę komandytową pełnomocnictwa lub też jako prokurent spółki, jeżeli zostanie mu udzielona prokura (zobacz wyjaśnienie: Znaczenie i zakres przedmiotowy prokury). Komandytariusz nie jest natomiast wspólnikiem uprawnionym z mocy ustawy do reprezentacji spółki komandytowej. Prawo i obowiązek do prowadzenia spraw spółki komandytowej przez komandytariusza może powstać dopiero wtedy, gdy zostanie to wyraźnie postanowione w umowie spółki komandytowej. W braku odpowiednich postanowień w umowie spółki, komandytariusz nie ma zatem prawa do prowadzenia spraw spółki komandytowej.
Komandytariusz ma natomiast prawo do otrzymywania informacji o stanie spółki i prowadzonych przez nią interesach, którego nie można wyłączyć przez odpowiednie postanowienia umowy spółki (art. 120 § 1 kodeksu spółek handlowych). O ile wspólnicy, a zatem również komandytariusz lub komandytariusze, w umowie spółki nie postanowią inaczej, sprawy wykraczające poza zakres zwykłych czynności spółki nie mogą być podjęte bez zgody komandytariusza.
Komandytariusz jest zobowiązany do wniesienia do spółki wkładu oraz uczestniczy w zysku spółki komandytowej (zobacz wyjaśnienie: Wniesienie wkładu przez komandytariusza).
Inny jest także zakres odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki co prawda osobiście, to jest całym swoim majątkiem i solidarnie z pozostałymi wspólnikami, lecz odpowiedzialność ta jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej (zobacz wyjaśnienie: Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej).
Komandytariusz jest zatem wspólnikiem, który co do zasady nie kieruje i nie zarządza spółką i z tego tytułu ponosi ograniczoną odpowiedzialność za jej zobowiązania, mającym jednak prawo do kontroli i nadzoru nad jej działalnością. Podobnie natomiast jak komplementariusz jest zobowiązany do wniesienia do spółki ustalonego wkładu oraz jest uprawniony do uczestniczenia w jej zysku.
Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek
Spółka komandytowa jako pracodawca
Spółka komandytowa może zatrudniać pracowników. Jeżeli to uczyni, staje się pracodawcą w rozumieniu art. 3 kodeksu pracy. Nie istnieją szczególne uregulowania z zakresu prawa pracy odnoszące się wyłącznie do spółek komandytowych.
Wydaje się, że nie ma przeszkód, aby w spółce komandytowej mógł zostać zatrudniony jako jej pracownik, także wspólnik tej spółki. Zatrudnienie takiego wspólnika wymagać będzie jednak zgody pozostałych wspólników (w umowie spółki albo później w stosownej uchwale wspólników). Zgodnie z art. 3[1] kodeksu pracy, za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy (np. zawieranie i wypowiadanie umów, zmiana treści umów o pracę) dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.
Czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonywać może w spółce jawnej każdy wspólnik uprawniony do jej reprezentowania. Może ich zatem dokonywać w pierwszej kolejności komplementariusz nie pozbawiony prawa reprezentacji spółki komandytowej. Do reprezentacji spółki przy czynnościach związanych z prawem pracy może zostać upoważniony również komandytariusz, który działa wtedy jako pełnomocnik lub prokurent, jeżeli została mu udzielona prokura w spółce komandytowej (zobacz wyjaśnienie: Reprezentacja spółki komandytowej). Niezależnie jednak od zasad reprezentacji zasadnym jest wskazanie w ramach wewnętrznego podziału spraw spółki jednego wspólnika, który prowadziłby sprawy pracownicze, a zarazem reprezentował spółkę jako pracodawcę przy czynnościach tego rodzaju. Nie ma także przeszkód, w świetle powołanego przepisu, aby czynności te wykonywał pracownik spółki wyznaczony do tego na mocy stosownej decyzji wspólników.
Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek
Aktualne do: 2007-04-25
Utworzenie spółki komandytowej
Do utworzenia spółki komandytowej potrzebne jest w pierwszej kolejności zawarcie umowy spółki komandytowej (zobacz wzór przykładowej umowy spółki komandytowej), a następnie wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, przy czym spółka komandytowa powstaje dopiero z chwilą jej wpisu do rejestru przedsiębiorców. Wpis do rejestru przedsiębiorców skutkuje zatem powstaniem spółki komandytowej.
Zawrzeć umowę spółki komandytowej może co najmniej dwóch wspólników, z których jeden będzie miał status komplementariusza, natomiast drugi komandytariusza (zobacz wyjaśnienie: Komplementariusz i komandytariusz w spółce komandytowej).
Zawarcie umowy spółki komandytowej wymaga zachowania formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności takiej umowy. Umowa spółki komandytowej podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, który jest liczony od wartości wkładów wnoszonych przez wspólników do spółki i wynosi, gdy wartość wkładów:
- nie przekracza 20.000 złotych - 1%,
- od 20.000 złotych do 30.000 złotych - 200 złotych oraz 0,5% od nadwyżki ponad 20.000 złotych,
- ponad 30.000 złotych - 250 złotych oraz 0,1% nadwyżki ponad 30.000 złotych.
Zgodnie z brzmieniem art. 105 kodeksu spółek handlowych umowa spółki komandytowej powinna zawierać:
- firmę, czyli nazwę, pod którą spółka prowadzi swoją działalność (zobacz wyjaśnienie: Firma spółki komandytowej) oraz siedzibę spółki,
- przedmiot działalności spółki (określony zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności),
- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
- oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika oraz ich wartość,
- oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli tzw. sumę komandytową (zobacz wyjaśnienie: Suma komandytowa).
Natomiast stosownie do treści art. 107 § 1 kodeksu spółek handlowych, jeżeli wkładem komandytariusza do spółki jest w całości lub części świadczenie niepieniężne - przedmiot tego świadczenia, jego wartość jak również określenie wspólnika wnoszącego taki wkład winny zostać wskazane w umowie spółki (zobacz wyjaśnienie: Wniesienie wkładu przez komandytariusza). Powyżej opisana treść umowy spółki komandytowej jest treścią minimalną umowy spółki. Oznacza to, iż wspólnicy są uprawnieni do uregulowania w umowie spółki komandytowej również innych kwestii istotnych z ich punktu widzenia dla działalności spółki. W szczególności kwestiami takimi są: podział zysku i pokrywanie strat w spółce, prowadzenie spraw spółki (zobacz wyjaśnienie: Stosunki wewnętrzne spółki komandytowej), czy też jej reprezentacja (zobacz wyjaśnienie: Reprezentacja spółki komandytowej).
Po podpisaniu umowy spółki komandytowej winien zostać złożony wniosek o wpis spółki komandytowej do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (zobacz wyjaśnienie: Co to jest Krajowy Rejestr Sądowy? i Przedsiębiorcy podlegający wpisowi do KRS-u). Do złożenia stosownego wniosku wpis jest uprawniony i zobowiązany każdy ze wspólników spółki komandytowej. Wniosku takiego nie muszą zatem podpisywać wszyscy wspólnicy łącznie ani też wszyscy komplementariusze łącznie. Wniosek taki może zostać również złożony przez pełnomocnika, przy czym ponieważ postępowanie o wpis do rejestru przedsiębiorców jest rodzajem sądowego postępowania cywilnego (nieprocesowego), pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny.
Wniosek o wpis spółki komandytowej do rejestru przedsiębiorców, podobnie jak każdej innej spółki handlowej, składa się na urzędowym formularzu. Zgodnie z art. 22 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.jedn.: Dz. U. 2007 r. Nr 168 poz. 1186; dalej jako - ustawa o KRS) wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, to jest od dnia zawarcia umowy spółki komandytowej. Urzędowe formularze są dostępne w sądach gospodarczych, prowadzących rejestr przedsiębiorców (sądy rejonowe) oraz w centrali Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego. Niektóre z formularzy są udostępniane także w urzędach gmin.
Zgodnie z art. 110 § 1 kodeksu spółek handlowych zgłoszenie do rejestru powinno zawierać:
- firmę, siedzibę i adres spółki,
- przedmiot działalności (ustalony według Polskiej Klasyfikacji Działalności),
- nazwiska, imiona albo firmy (nazwy) komplemenatariuszy oraz odrębnie nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komandytariuszy, a także okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją,
- nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentacji spółki i sposób reprezentacji. W przypadku, gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki, zaznaczenie tej okoliczności.
Oprócz powyższych danych zgłoszeniu do rejestru przedsiębiorców podlegają inne dane ujęte w formularzu zgłoszeniowym oraz załącznikach do takiego formularza. Formularz taki winien zostać wypełniony ściśle zgodnie z zawartą w nim instrukcją, gdyż zgodnie z art. 19 ust. 3 ustawy o KRS nieprawidłowe wypełnienie formularza skutkuje jego zwrotem bez wzywania do uzupełniania braków lub poprawiania błędów.
Wniosek składa się w sądzie rejonowym właściwym ze względu na siedzibę rejestrowanej spółki. Wniosek podlega następującym opłatom:
- opłacie sądowej, która w przypadku wpisu nowo utworzonej spółki do rejestru przedsiębiorców wynosi 1.000 złotych (750 złotych pobiera się od wniosku o zarejestrowanie spółki osobowej)
- opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, która w przypadku wpisu nowo utworzonej spółki do rejestru przedsiębiorców wynosi 500 złotych.
Do wniosku o wpis sporządzonego na urzędowym formularzu dołączyć należy następujące dokumenty:
- umowę spółki komandytowej (w formie aktu notarialnego),
- uwierzytelnione notarialnie albo złożone przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem sądu wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentowania spółki komandytowej,
- potwierdzenie zapłaty opłaty sądowej od wniosku, jak również opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym,
- pełnomocnictwo, jeżeli wniosek o wpis jest składany przez pełnomocnika.
Zobacz samoedytowalny formularz wniosku o wpis spółki komandytowej do rejestru przedsiębiorców oraz załączniki do niego:
- załącznik określający prokurentów,
- załącznik określający przedmiot działalności,
- załącznik określający sprawozdanie finansowe i inne dokumenty,
a także samoedytowalny formularz wniosku o zmianę danych spółki komandytowej w rejestrze przedsiębiorców wraz z załącznikami:
- załącznikiem określającym zmianę prokurentów,
- załącznikiem określającym zmianę przedmiotu działalności spółki,
- załącznikiem określającym zmianę sprawozdania finansowego i innych dokumentów,
- załącznikiem określającym zmianę numeru identyfikacyjnego REGON.
Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek
Kto może zostać wspólnikiem w spółce komandytowej?
Krąg podmiotów, które mogą być wspólnikami w spółce komandytowej, czy to komplementariuszami, czy to komandytariuszami (zobacz wyjaśnienie: Komplementariusz i komandytariusz w spółce komandytowej) jest bardzo szeroki.
Komplementariuszem w spółce komandytowej może być w pierwszej kolejności osoba fizyczna, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, a zatem co do zasady osoba, która ukończyła 18 lat i nie została przez sąd ubezwłasnowolniona całkowicie lub częściowo (art. 10 i 12 kodeksu cywilnego). Komplementariuszem może być również osoba prawna, jak w szczególności spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna. W przypadku, gdy komplementariuszem spółki komandytowej będzie osoba prawna, taki komplementariusz działa przez swój organ uprawniony do reprezentacji, to jest przykładowo w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub w spółce akcyjnej przez jej zarząd (zobacz wyjaśnienie: Zarząd spółki z ograniczoną odpowiedzialnością). Komplementariuszami mogą być również inne spółki, uregulowane w kodeksie spółek handlowych, to jest spółka jawna, komandytowa, komandytowo -akcyjna, czy też spółka partnerska, działające przez odpowiednie organy lub osoby uprawnione do ich reprezentacji. Komplementariuszem spółki komandytowej nie może być natomiast spółka cywilna, gdyż nie posiada ona zdolności prawnej, to jest prawa do bycia podmiotem praw i obowiązków, a w naszym przypadku do bycia wspólnikiem spółki komandytowej (na temat spółki cywilnej zobacz wyjaśnienie: Charakter prawny spółki cywilnej). Ewentualnie wspólnikami spółki komandytowej mogą zostać wspólnicy spółki cywilnej (zobacz wyjaśnienie: Wspólnicy spółki cywilnej).
Krąg osób, które mogą być komandytariuszem w spółce komandytowej jest zbliżony do kręgu osób mogących być komplementariuszem w spółce komandytowej. Komandytariuszem może być zatem osoba fizyczna, przy czym w związku z faktem, iż komandytariusz co do zasady nie prowadzi spraw spółki, ani jej nie reprezentuje (zobacz wyjaśnienie: Reprezentacja spółki komandytowej), przyjąć można, że osoba taka nie musi posiadać zdolności do czynności prawnych (nieukończone 13 lat lub ubezwłasnowolnienie) lub może posiadać ograniczoną zdolność do czynności prawnych (ukończone 13 lat lub ubezwłasnowolnienie częściowe). Oczywiście w przypadku, gdy zamiarem wspólników jest, iż dany komandytariusz będzie reprezentować spółkę (jako pełnomocnik lub prokurent) rozsądnym byłoby, ażeby osoba taka miała pełną zdolność do czynności prawnych (ukończone 18 lat, brak ubezwłasnowolnienia przez sąd).
Analogicznie jak w przypadku komplementariusza, komandytariuszem w spółce komandytowej może być również osoba prawna, jak w szczególności spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna. W przypadku, gdy komandytariuszem spółki komandytowej będzie osoba prawna, wspólnik taki działa przez swój organ uprawniony do reprezentacji, to jest przykładowo w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub w spółce akcyjnej przez jej zarząd. Komandytariuszami mogą być również inne spółki, uregulowane w kodeksie spółek handlowych, to jest spółka jawna (zobacz wyjaśnienie: Prowadzenie spraw spółki jawnej i jej reprezentacja), komandytowa, komandytowo-akcyjna (zobacz wyjaśnienie: Zasady reprezentacji spółki komandytowo-akcyjnej), czy też spółka partnerska (zobacz wyjaśnienie: Reprezentacja spółki partnerskiej), działające przez odpowiednie organy lub osoby uprawnione do ich reprezentacji. Komandytariuszem spółki komandytowej nie może być natomiast spółka cywilna, gdyż nie posiada ona zdolności prawnej, to jest prawa do bycia podmiotem praw i obowiązków, a w naszym przypadku do bycia wspólnikiem spółki komandytowej. Ewentualnie wspólnikami komandytariuszami spółki komandytowej mogą zostać wspólnicy spółki cywilnej.
