Zakładanie, przekształcenia, rejestracja spółek
Orzeczenie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna
z dnia 24 kwietnia 1936 r.
C III 1669/35
1. Spółka jawna nie jest osobą prawną.
2. Ani firmie, ani spółce jawnej nie może być przyznane prawo ubogich bez równoczesnego wykazania zupełnego ubóstwa spólników.
Przewodniczący: sędzia M. Lisiewski.
Sędziowie: A. Baziński (sprawozdawca), J. Oleksy.
Sąd Najwyższy w sprawie Komunalnej Kasy Oszczędności miasta Jarocina, działającej przez zarząd, przeciwko firmie D. i K. w Jarocinie, po rozpoznaniu skargi kasacyjnej dłużniczki na postanowienie Sądu Okręgowego w Ostrowie z dnia 31 maja 1935 r.
skargę kasacyjną oddalił.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w Ostrowie postanowieniem z 31 maja 1935 r. zatwierdził postanowienie Sądu Grodzkiego w Jarocinie z 4 marca 1935 r. odmawiające firmie D. i K. przyznania prawa ubogich. Oba Sądy wyrażają zapatrywanie, że firma ta nie jest zupełnie uboga, skoro jest właścicielką nieruchomości, jakkolwiek obciążonej długami.
W skardze kasacyjnej zarzuca dłużniczka naruszenie przepisu art. 112 kpc, przez mylną ocenę stanu majątkowego dłużniczki, mimo jej obrony, że cały dochód z nieruchomości został już poprzednio egzekucyjnie zajęty przez wierzycielkę, skutkiem czego dłużniczka nie ma z tej nieruchomości żadnego dochodu i nie ma czym pokryć opłat sądowych. Wierzycielka wdrożyła nawet egzekucyjną sprzedaż tej nieruchomości.
Sąd Najwyższy zważył, przede wszystkim, że wniosek o przyznanie prawa ubogich wniosła firma, której brzmienie wskazuje, że jest to firma spółki jawnej handlowej (art. 28 § 1 kh(1)). Firma jest nazwą, pod którą kupiec rejestrowy prowadzi przedsiębiorstwo. Kupiec może pozywać i być pozwany pod firmą (art. 26 kh). Firma nie jest jednak ani osobą fizyczną ani prawną. Spółka jawna handlowa nie jest osobą fizyczną, gdyż jest zespołem osób związanych umową spółki, który prowadzi we wspólnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze, a nie jest inną spółką handlową (art. 75 § 1 kh). Spółka taka nie jest jednak też osobą prawną, za zobowiązania bowiem spółki odpowiada każdy wspólnik wobec wierzycieli bez ograniczenia całym swym majątkiem (art. 85 § 1 kh), natomiast majątek spółki należy do wspólników (art. 137 kh). Ta samodzielność odpowiedzialności wspólników i ich uprawnienie do występowania w pewnych przypadkach przeciw innym wspólnikom w obronie interesów własnych i spółki odbiera spółce znamię odrębnej osobowości prawnej w oderwaniu od osób samych wspólników.
Ani firma, ani jawna spółka handlowa nie mogą więc domagać się przyznania prawa ubogich, gdyż przepis art. 112(2) kpc(3) upoważnia do domagania się tego prawa tylko osoby fizyczne lub prawne, które wykazały swe zupełnie ubóstwo. Zespół osób, tworzących jawną spółkę handlową, musi za tym wykazać zupełnie ubóstwo każdego ze wspólników i zupełne ubóstwo tego ich związku, jaki znalazł wyraz w spółce i w jej przepisami zastrzeżonej samodzielności majątkowej, jeśli zamierza ze skutkiem ubiegać się o przyznanie prawa ubogich.
Wniosek taki postawiła w niniejszej sprawie firma D. i K., zaświadczenie zarządu miejskiego w Jarocinie o stanie majątku dotyczy również tylko tej firmy, pokrywającej swą nazwą przedsiębiorstwo jawnej spółki handlowej.
Nawet wykazane zupełne ubóstwo jawnej spółki handlowej nie uzasadnia jednak przyznania spółce prawa ubogich bez równoczesnego wykazania zupełnego ubóstwa wspólników. Ponieważ to ubóstwo nie zostało stwierdzone, brak było podstaw do przyznania wnioskodawczyni prawa ubogich, a tym samym zaskarżone postanowienie nie uchybiło przepisowi art. 112 kpc.
Skoro zaś zarzut kasacyjny okazał się nieusprawiedliwiony należało skargę kasacyjną oddalić w myśl zasady art. 436 kpc.
